Κυκλοφόρησε το νέο τεύχος (2/2023) του έγκριτου νομικού περιοδικού Επιθεώρηση του Εμπορικού Δικαίου (ΕΕμπΔ). Στο τεύχος (σελ. 457 επ.) δημοσιεύεται η με αριθμό 386/2023 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, η οποία αφορά τον δικαστικό διορισμό διαιτητή για την επίλυση διαφορών μεταξύ εταίρων αφανούς εταιρείας υπό εκκαθάριση.
Είχαμε την τιμή και χαρά να συντάξουμε σύντομες επί της αποφάσεως επιστημονικές παρατητήσεις, που συνοδεύουν την απόφαση στο περιοδικό και αναδημοσιεύονται στον ιστότοπο του γραφείου μας:
Παρατηρήσεις στην ΜΠρΑθ 386/2023
Η δημοσιευόμενη απόφαση παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διότι σπανίζουν οι (δημοσιευμένες) δικαστικές αποφάσεις που έχουν σχέση με την διαιτητική επίλυση ενδοεταιρικών διαφορών[1]. Το ενδιαφέρον μάλιστα εντείνεται, όταν ληφθεί επιπλέον υπόψη ότι η αίτηση επί της οποίας εκδόθηκε αφορά τον ορισμό διαιτητή για την επίλυση διαφορών από την εκκαθάριση αφανούς εταιρίας.
Όπως προκύπτει από το ιστορικό της απόφασης, σε συμφωνητικό λύσης και θέσης σε εκκαθάριση τριμελούς αφανούς εταιρίας, προβλεπόταν ότι οποιαδήποτε διαφορά θα προέκυπτε από αυτό θα εξεταζόταν αρχικά από τριμελή επιτροπή αποτελούμενη από συγκεκριμένα τρίτα πρόσωπα, τα οποία ορίστηκαν ταυτόχρονα ως εκκαθαριστές και ως «διαιτητές». Επιπρόσθετα στο ίδιο συμφωνητικό προβλέφθηκε ότι κατά των αποφάσεων που θα εξέδιδε η εν λόγω επιτροπή, χωρούσε προσφυγή σε διαιτησία.
Πράγματι η εν λόγω επιτροπή εξέδωσε απόφαση επί διαφοράς που άχθηκε ενώπιόν της, την οποία αποδέχθηκε ο ένας εκ των τριών εταίρων (καθ’ ου η αίτηση στην δημοσιευόμενη απόφαση), αλλά όχι οι άλλοι δύο (αιτών και προσθέτως παρεμβαίνων στην δημοσιευόμενη απόφαση). Στην συνέχεια οι τελευταίοι με εξώδικη δήλωσή τους, την οποία επέδωσαν στον πρώτο, προσέφυγαν σε διαιτησία και όρισαν διαιτητή. Επειδή όμως ο εταίρος που είχε αποδεχθεί την απόφαση της τριμελούς επιτροπής δεν όρισε διαιτητή, ο ένας εκ των άλλων δύο εταίρων υπέβαλε αίτηση στο Δικαστήριο με την οποία ζήτησε να διοριστεί από αυτό διαιτητής για λογαριασμό του αδρανούντος συνεταίρου του κατ’ άρθρο 878 ΚΠολΔ. Η αίτησή του (που υποστηρίχθηκε από πρόσθετη παρέμβαση του τρίτου εταίρου) έγινε δεκτή και το Δικαστήριο όρισε διαιτητή από τον κατάλογο διαιτητών του άρθρου 879 ΚΠολΔ.
Με την δημοσιευόμενη απόφαση εμπλουτίζεται η έως σήμερα ελάχιστη (δημοσιευμένη) νομολογία[2], σύμφωνα με την οποία σε διαιτησία μπορούν να υπαχθούν διαφορές που δημιουργούνται από την λύση και εκκαθάριση αφανούς εταιρίας. Επιπρόσθετα η δημοσιευόμενη απόφαση, μέσα από την περιπλοκή του πραγματικού που αντιμετώπισε, συμβάλλει στην διάκριση μεταξύ αφενός της συχνά απαντώμενης στην πρακτική του εταιρικού δικαίου συμβατικής / καταστατικής πρόβλεψης περί εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών και αφετέρου της συμφωνίας διαιτησίας.
Ειδικότερα παρότι στο συμφωνητικό λύσης και θέσης σε εκκαθάριση της αφανούς εταιρίας προβλεπόταν ο ορισμός τριμελούς επιτροπής εκκαθαριστών / «διαιτητών» για την επίλυση διαφορών περί την εκκαθάριση, ταυτόχρονα προβλεπόταν ότι κατά των αποφάσεων της εν λόγω επιτροπής χωρεί προσφυγή σε διαιτησία, με την προφανή έννοια ότι αν οι αποφάσεις της τριμελούς επιτροπής δεν γίνονταν ομόφωνα αποδεκτές από τους εταίρους, τότε η διαφορά την οποία αφορούν μπορούσε να αχθεί προς επίλυση σε διαιτητές. Από την στιγμή δε που, κατόπιν της έκδοσης απόφασης από την τριμελή επιτροπή, προβλεπόταν η δυνατότητα προσφυγής σε διαιτησία, τότε η εν λόγω τριμελής επιτροπή συνιστούσε μόνον προστάδιο εξωδικαστικής / συμβιβαστικής επίλυσης διαφοράς[3], εκτός του πλαισίου των περί διαιτησίας διατάξεων του ΚΠολΔ[4].
Τα πλεονεκτήματα της διαιτητικής επίλυσης των διαφορών, όπως η ταχεία διαδικασία, ο αποκλεισμός της δημοσιότητας και η επιλογή εξειδικευμένων στο αντικείμενο διαιτητών, συντρέχουν και στο εταιρικό δίκαιο[5]. Τα πλεονεκτήματα αυτά έχει ιδιαίτερη ανάγκη και το δίκαιο της αφανούς εταιρείας[6] και από την σκοπιά αυτή η συνεισφορά της δημοσιευόμενης απόφασης είναι ιδιαίτερα αξιόλογη.
Ισαάκ Γεροντίδης, Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, ΜΔΕ
[1] Βλ. Ν. Ρόκα, Συμφωνίες διαιτησίας στο εταιρικό δίκαιο, ΕΠολΔ 2019, 369 επ.
[2] Βλ. ΑΠ 255/1996, ΕλλΔνη 1996, 1559·ΜΠρΘεσ 203/2022, Sakkoulas-Online.gr. Πρβλ. ΑΠ 1510/2022, ΕΠολΔ 2022, 586 επ. με σύμφ. παρατ. Ι. Δεληκωστόπουλου, αναφορικά με την υπαγωγή σε διαιτησία του ορισμού και της αντικατάστασης εκκαθαριστών ΟΕ.
[3] Βλ. Σ. Κουσούλη, Δίκαιο της διαιτησίας, 2006, σελ. 22.
[4] Πρβλ. ΜΕφΑθ 801/2018, Διαιτ 2018, 416 επ., με αναλυτικές παρατηρήσεις Π. Γιαννόπουλου.
[5] Βλ. Ν. Ρόκα, ό.π., 369.
[6] Πρβλ. Κ. Παμπούκη, Οι χωριστοί δρόμοι νομολογίας και επιστήμης στο δίκαιο της αφανούς εταιρίας, ΕλλΔνη 1996, 1 επ., Μ.-Θ. Μαρίνο, Η αφανής εταιρία, 2020, σελ. 23-24.
